Üsküdar Asya’dır Çin’e kadar” der Ömer Fazilet bir şiirinde. Eminönü ya da Beşiktaş’tan vapurla karşı kıyıya geçerken ayağını Üsküdar’ın kara sularına atan herkesin hislerine tercüman bir mısradır birebir vakitte. Asya’nın İstanbul’a sokulan yüzüdür zira Üsküdar. Bir manada İstanbul’un yoğunluğunu, telaşesini karşı kıyıda bıraktığını iliklerine kadar hissedersin Üsküdar sokaklarında. Geçmişe açılan sokakları son yıllarda ise kültür sanat dünyasına mesken sahipliği yapıyor. Birbirini arkasına açılan kültürel yerler Üsküdar’ın çehresini yavaş yavaş değiştiriyor. Üsküdar’da Osmanlı devrinde Sibyan Mektebi’ne ilişkin olan ve onarım gördükten sonra Mihriman Camii gerisindeki sokakta kapılarını açan Meva Kafe/ Mihrimah Sultan Gençlik, Yedi İklim Kütüphanesi ise edebiyat dünyasının ustalarıyla gençleri buluşturan yeni adresi diyebiliriz. Kıssası çok eskilere uzanıyor. 50 binden fazla kitap, edebiyat mecmuası arşiviyle değerli bir kültür durağı olan yer bilhassa üniversite gençleri için kıymetli bir adres artık.
Mekanın tekrar hayat bulmasında büyük emeği bulunan iki isim öne çıkıyor: İbrahim Tarz ve Müstakim Haksal. 35 yıl kadar evvel devrin ünlü edebiyat adamlarının kurduğu Yedi İklim Dergisi’ne de mesken sahipliği yapan yerin dünden bugüne uzanan kıssasını Müstakim Haksal anlattı. Yerdeki aile yadigarı el yazması yapıtların de olduğu kütüphanenin Üsküdar’daki son durağında Haksal ile bir sabah vakti buluştuk.
ABİMİN MESKENİNDE KURULAN DERGİ
Her şey aslında Türk edebiyatının nabzını tutan Yedi İklim Dergisi’nin kurucularından olan Ali Haydar Haksal’ın, ağabey ve kardeşleriyle ailenin değerli el yazma kitaplarının da bulunduğu kütüphanesine yer bulmak için çıktığı seyahatle başlıyor. 1987 yılında Cahit Zarifoğlu, Fazilet Bayazıt, Rasim Özdenören, Mehmet Akif İnan’ın sık sık ağabeyi Ali Haydar Haksal’ın meskeninde bir ortaya geldiklerini belirten Müstakim Haksal şunları anlatıyor: “Mavera Dergisi’ni çıkaran bu grup İstanbul’a her geldiklerinde abimin konutunda buluşurdu. Mavera Dergisi’nin de son devirleriydi. Bu buluşmalarda yeni bir mecmua çıkarma fikri gündeme gelince Cahit Zarifoğlu, ‘Siz mecmuayı çıkarın ben de şiirlerimle dayanak olacağım’ demişti ve mecmuanın üçüncü sayısına da Sultanım şiirini vermişti. Zarifoğlu’nun hastalık devriydi. Zarifoğlu’nun yanına çok sık gidip geldiğimiz, acılarına ortak olduğumuz periyottu. İşte bu türlü bir ortamda Osman Bayraktar, abim Ali Haydar Haksal, Alim Kahraman, Mustafa Çelik bir ortaya gelerek Yedi İklim Dergisi’ni kurdular. Mecmuanın birinci adresi Cağaloğlu’nda Piyer Loti Caddesi Marmara Grafik idi. Bizim Kadıköy Hasanpaşa’da, daha sonra Halit Ağa Caddesi’nde iş yerlerimiz vardı ve Cağaloğlu’ndan daha sonra mecmuayı iş yerimizin olduğu adrese taşıdık. Böylelikle mecmuanın idari adresi iş yerimiz oldu. İş yerimizi Maltepe’ye taşıyınca da bu kere mecmuanın adresi de değişti. Lakin bu devirde abimin sıhhat meseleleri baş gösterdi ve dükkanı kapatmaya karar verdik. Bu kez hem dergiye yeni bir adres bulmak hem de biz beş kardeşe hem babamızdan kalan hem de esnaflıktan kazanıp kitaplara yatırdığımız dev bir kütüphanemize yer bulmamız gerekiyordu. Arayış içinde Üsküdar’da Ahmediye Mahallesi’nde bir yer bulduk. Kitapları da mecmuanın adresini de buraya taşıdık. Uzun müddettir kitapları bilhassa gençlerin istifadesine sunmak istiyorduk. Kültür Bakanlığının, Üsküdar Belediyesi ve Kuveyt Türk iş birliğiyle hayata geçirilen Mihriman Sultan Gençlik Yedi İklim Kütüphanesinde bu hayalimizi gerçekleştirmiş olduk.”
35 YILLIK SOHBET HALKASI
Bugün dört katlı ahşap bir binada kapılarını açan yer Üsküdar’ın yeni kültür sanat yerlerinin başında yer alıyor. Dört katlı yerin giriş katında günün her saatinde açık bir kafeterya var. Burada hafta sonları bilhassa üniversitelerde okuyan gençler yazarlarla buluşturuluyor. Ayrıyeten Yedi İklim Dergisi’nin başlattığı ve her cuma akşamı muharrir ve okurlarının katıldığı edebi sohbetler ise artık bu yerin üst katında devam ediyor.
BULUŞMA ADRESİMİZ OLDU
Müstakim Haksal yerin öyküsünü anlatmayı sürdürüyor: “Burada aslında 50 bin kitap var. Hummalı bir çalışmanın sonucunda lakin 40 bin kadarını bilgisayara girebildik öbürleri için çalışmalar devam ediyor. Kitaplar bundan evvelki adreslerinde atıl durumda ve dağınıktı. Burada sistematik olarak katlardaki odalarda hizmete açtık. Kitaplar ağabeyim Ali Haydar Haksal’ın ve biz beş kardeşin birikimi. Birebir vakitte dedemden kalma değerli el yazması kitaplar var. Dedem Bingöl’de köyünde medrese açmış. Biz ise kendimizi İstanbul’da bulduk ve dededen kalma kitapları da buraya taşıdık. Tıpkı vakitte ağabeyimin arkadaşlarıyla birlikte Yedi İklim Dergisi’ni çıkarırken burası da mecmuanın hem buluşma adresi oldu hem de her hafta cuma akşamları sohbet için müellif ve okurların buluşma adresi oldu. Her vakit çok sıcak bir ortam olmuştur. Müellif da okur da birlikte mutfakta çay hazırlar birlikte tıpkı masada oturup hem sohbet eder hem çaylarını içer. 35 yıldır farklı jenerasyonların buluştuğu bir edebiyat sohbeti halkası oldu. Bugün ise o sohbet halkasını kitaplarımızla birlikte Üsküdar’daki bu yeni yerimize taşıdık. Gençlerimiz bir yandan kitapları tasnif etmeye devam ediyor. Üst katta ise cuma sohbetlerimiz akşamları devam ediyor. Birebir vakitte bu yıl Ramazan ayı boyunca farklı okullardaki öğrencilere iftar vermdik. Ramazan sonrasında ise bu iftar sofralarını kahvaltı sofralarına taşıdık. Hafta sonları yeniden farklı üniversitelerde okuyan öğrencilere hem kahvaltı veriyor hem de öğrencileri her hafta bir müellifle buluşturuyoruz. Tekrar aylık olarak da bu muharrir ve gençleri buluşturan kahvaltılarımız var.”
Gençlerin yazarlarla buluştuğu bu yer bir manada Üsküdar’da yeni kültür sanat ortamlarının oluşmasında da öncülük etti aslında. Son vakitlerde ard arda açılan yayınevleri ve kafeler bu geleneği başka yerlere da taşıyor.