Akkuyu Nükleer A.Ş Üretim ve İnşaat Tertip Yöneticisi Denis Sezemin, Türk şirketlerinin Akkuyu projesinde bugüne kadar 4,3 milyar dolarlık iş aldığını açıkladı.
Akkuyu, 6,5 milyar dolarlık yerelleştirme potansiyeli ile de başarılı bir yerelleştirme örneği olarak gösteriliyor. Şu anda proje 26 bini aşkın şahsa istihdam sağlarken, 400’ü aşkın firma da tedarikçi olarak yer alıyor. Akkuyu Nükleer A.Ş Üretim ve İnşaat Tertip Yöneticisi Denis Sezemin, “Türk şirketlerinin nükleer tecrübesi giderek artıyor. Projede bugüne kadar 4,3 milyar fiyatlık sipariş Türk firmalarla kontrata bağlanmış yahut imzalanma aşamasındadır” diyerek Türk endüstrisi için projenin ehemmiyetine dikkat çekti. Nükleer Sanayi Derneği (NIATR) Yönetim Kurulu Lideri Alikaan Çiftçi de projenin Türk endüstrisi için değerini şu sözlerle aktardı:
“Akkuyu’da yerelleştirme potansiyelinin proje bedelinin yüzde 40’nın Türk firmalar tarafından yapılıyor olması; bizim için önemli bir nükleer tecrübe, ‘know-how’, ekonomimiz için direkt ve dolaylı olarak istihdam ve canlılık sağladı. Nükleer altyapımızı geliştirerek, milletlerarası tedarik zincirinde ihracatçı durumuna gelebiliriz.”
REAKTÖRLERİN SOĞUTMA SUYUNU TÜRK ŞİRKET SAĞLAYACAK
Su ve atıksu arıtımı alanında Akkuyu’nun tedarikçilerinden biri olduklarını söyleyen Aquamatch’in Satış Yöneticisi Tuğce Uzun, Akkuyu’da su arıtma sistemleri kurduklarını ve tank üretimi yaptıklarını belirterek, bu projesinin tedarikçileri ortasından yer almaktan gurur duyduklarını kaydetti. Dört projeye imza attıklarını söyleyen Uzun, bunlardan 3’ünün tamamlandığını, tamamlanmak üzere olan projenin ehemmiyetini ise şu sözlerle vurguladı:
“Reaktörlerin içerisindeki günlük yaklaşık 8 bin tonluk soğutma suyunu sağlayacağız. Akkuyu ve Rosatom ile de bu bağlamda hoş bir irtibat kurduk, onlar bizden çok mutlu, biz de işleyişten, bize olan takviyelerinden çok mutluyuz.”
Dünyanın her yerinde memleketler arası işlere imza attıklarını tabir eden Uzun, nükleer sanayiye Akkuyu ile girdiklerinin altını çizerek, “İlk nükleer tecrübemiz bu. Su arıtma ile alakalı olan bütün ihalelere çabucak hemen katılmaya çalışıyoruz. Ayrıyeten tank üretimlerimiz var. İleride de yaptığımız işleri referans olarak kullanarak, nükleer sanayide iş yapmayı hedefliyoruz. Yüzde yüz bir Türk firmasının bu türlü bir muvaffakiyet elde etmesi, öncelikle kendi firmam ismine, kendim ismine ve Türkiye ismine çok değerli. Ayrıyeten, Akkuyu’nun ve Rosatom’un Türk firmalarını destekliyor olması ve özel bir lokalizasyon kısmı olması çok değerli. Bu hem bizleri teşvik ediyor hem de bizim üzere öteki iş ortaklarımıza yol gösteriyor. Türkler olarak da gurur duyuyoruz” tabirlerini kullandı
“İLK NÜKLEER PROJEDE ÇALIŞMAK GURUR VERİCİ”
Akkuyu NGS projesinde yer alan TESTKO Firması’nın Genel Koordinatörü Necip Koyuncu da firmanın iki yıldır Akkuyu’ya güvenlik binaları tedarik ettiğini belirterek, şunları aktardı:
“Böyle bir profesyonel şirketle Türkiye’nin birinci nükleer projesinde çalışmak olağan ki gurur verici. Orada ‘taş üstüne taş koymak’ bile bence değerli. Hem projede yer alan tüm firmalar hem de bizim firmamız kıymetli tecrübeler elde ediyor. Salgın devrinde bile firmalar düşünce yaşarken biz hem işimizi yaptık hem de istihdam sağlayabildik.”
Akkuyu’da TESTKO’nun taşeronlarıyla birlikte yaklaşık 1000-1500 kişilik istihdam sağladığını vurgulayan Koyuncu, şöyle devam etti:
“Biz şu an hafriyat patlatma işleri yürütüyoruz. İnşaat işlerimiz de var. Akkuyu NGS, Türkiye için geç kalınmış bir proje. 1960’larda başlatılan bu projeyi hayata geçirmek için geç kalmışız. Proje ile bir ülkenin hayali gerçekleşiyor ve yeni bir devir başlıyor. Şu anda artık üniversitelerde de yeni nükleer kısımlar açılıyor. Bu alanda çok sayıda uzman ve mühendis yetiştirmeye başladık.”
“NÜKLEER SANTRAL PROJELERİNDE YER ALABİLİRİZ”
Akkuyu NGS’nin 20 milyar dolarlık sermayesiyle cumhuriyet tarihinin tek kalemde yapılan en büyük yatırım olacağını kaydeden Bayramoğlu Endüstri Holding Yönetim Kurulu Lideri, Makine Mühendisi, İşletme Yüksek Mühendisi Burak Çeliktaş, projenin Türk firmalarının memleketler arası alanda iş yapma yetkinliğini artırdığına işaret etti. Çeliktaş şunları kaydetti:
“Ülke iktisadına değerli bir katkı sağlayan büyük bir projeden bahsediyoruz. Teknolojimizi ve know-how’ımızı da geliştirmemize yardımcı oluyor. Ekonomik olarak da bilgi olarak da katkıları yüksek. Yerli firmaların aslında milletlerarası bağlamda iş yapma yetkinliğinin de önünü de açmış oluyor. Şu an yalnızca Akkuyu’ya yapsak da burada bir know-how geliştirip, bu yetkinliklerimizi kullanarak milletlerarası manada işimizi geliştirebiliriz. Hem Rusların öbür nükleer projeleri hem de öbür ülkelerdeki nükleer santral projelerinde yer alabiliriz.”
Nükleer santral projesi olarak birinci işlerinin Akkuyu olduğuna dikkati çeken Çeliktaş, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Nükleer kesimde biz CERN ile çalışıyoruz. Onlarla da hâlihazırda çalışmaya devam ediyoruz. Fakat nükleer santral projesi manasındaki tek çalıştığımız yer şu an Akkuyu. Birinci olarak gömülü çelik imalatları ile başlamıştık. Hem Avrupalı hem de Rus firmalarla ekipman imalatları ve spool imalatları konusunda çalışmaya devam ediyoruz. Yeni eser kapsamlarında da kendimizi geliştirmeye çalışıyoruz. Doğal ki ülkemizin başka santralleri hayata geçirildiğinde bu projelerde de yer almayı istiyoruz. Rosatom’un kontrollerinden geçtik. İhalelere girdik. B2b formatından ihalelere katılıyoruz. Bugüne kadarki işlerimiz daima ana yüklenicilere ya da alt yüklenicilere iş yapmak formunda oldu. Bundan sonra gayemiz direkt kendimizin olan bir iş almak.”
İNŞAAT GEREÇLERİNDE TÜRK İMZASI
Türk şirketleri projede gereç, ekipman ve hizmet tedarik ediyor, çeşitli inşaat ve montaj işlerini yürütüyor. Şantiyedeki inşaat gereçlerinin birçok Türk imali. Türk üreticiler projenin beton karışımları, demir-çelik destek, çelik yapılar, su yalıtım gereçleri, borular ve kablo eserleri üzere gereksinimlerini tedarik ediyor. NGS’nin ana tesisleri olan nükleer ve türbin adaları için havalandırma, ısı değişimi ve elektrik ekipmanı, pompalar, basınçlı kaplar, 4. güvenlik sınıfı ekipmanlar da Türk üreticilerinin gerekli sertifikalara uygun formda ürettiği eserler ortasında.