Bekir Ağırdır, Türkiye’nin içinden geçtiği periyodu değerlendirdiği yazısında “umutsuzluğa kapılmak kadar umutlu olmak için de çok nedenin” olduğuna değindi. İktidarların yıllar içinde endişeleri, paranoyaları besleyerek insanları en doğal, demokratik haklarından vazgeçmeye razı ettiğini belirten Ağırdır, tüm bunların antidemokratik bir ortamı yaratmak için kullanıldığını vurguladı.
Dünyanın yeni istikrarlara hamile olduğu bu periyotta, Türkiye’nin bu karmaşanın hem öznesi hem de sahnesi olduğunu belirten Ağırdır, “Bir kere daha dünyaya ilham verecek bir değişimi, kaos ve karmaşa olmadan, büyük toplumsal uzlaşma ve istek ile üretebiliriz. Bunun için de ön kural kaygılara, kaygılara, tedirginliğe teslim olmadan umudu inşa ederek, toplumun önüne umudu koymaktır” diye yazdı.
Ağırdır’ın Gazete Oksijen’de yer alan “Bu vakit de geçip gidecek” başlıklı yazısı şöyle:
“Korkuları, paranoyaları çoğaltmaya çalışanlara inat umudu, bağlantıyı, diyaloğu çoğaltmalıyız. Yarınımıza sahip çıkmanın yolu, geleceğimize sahip çıkmaktır.
Çevremizde değişen bir şeyler var. Ellerimizle tutamadığımız, gözlerimizle göremediğimiz ancak hissettiğimiz, bildiklerimizle açıklayamadığımız, bazen korkmamıza yol açan, bazen umutlandıran; birçok vakit ne olduğunu bilmediğimiz için ismini koyamadığımız, bu yüzden huzursuzluğumuzu, tedirginliğimizi çoğaltan bir şeyler.
Son elli yıldır yaşanan ve genel olarak ismine bilgi toplumu ya da ‘bilgi çağı’ denen çağ değişimi beklerken global orta buzul periyotta takılı kaldık.
Etrafımızda karmaşıklık ve belirsizlik, ferdî his dünyamızda bir yandan optimistlik bir yandan tedirginlik var. Umutlanmaya muhtaçlığımız var fakat kime, neye güvenerek umutlanacağız onu da göremiyoruz.
Charles Dickens’ın Fransız Devrimi’nin yarattığı atmosferi anlattığı romanı İki Kentin Öyküsü şahane bir paragrafla başlar: ‘Gelmiş geçmiş en güzel günlerdi, gelmiş geçmiş en berbat günlerdi; hem bilgelik çağıydı, hem aptallık; hem inancın dönemiydi, hem şüpheciliğin; hem Aydınlık hem Karanlık bir mevsimdi; umudun baharı, ümitsizliğin kışıydı; hem her şeyimiz vardı hem hiçbir şeyimiz yoktu; hepimiz ya doğruca Cennet’e gidecektik ya da tam aksi istikamete – özetle; şu an içinde bulunduğumuz periyoda o denli emsal bir periyottu ki devrin, sesi en çok çıkan otoriteleri bu günler hakkında – olumlu manada da olumsuz manada da- lakin ve fakat ‘en’ sözcüğü kullanılarak konuşulabileceğini argüman ediyorlardı.’
Olmaz dediğimiz işler oluyor
Charles Dickens’ın iki yüz yıl evvel yazdığı bu paragraf bugünü de anlatıyor. Afallamış durumdayız. Olmaz dediğimiz işler her gün, her yerde oluyor.
Festivaller, konserler iptal ediliyor, yasaklanıyor. Neymiş, bir dernek şikâyetçi olmuş, kamu otoritesi de uygun görüp yasaklamış. Sevince, müziğe, mutluluğa düşman birçok uygulama.
Bilim insanları beklenen büyük sarsıntıya dair her gün uyarıyor. Tekrar bu hafta İzmir ve Ege’deki sarsıntılardan sonra uyardılar. Lakin merkeziyle yereliyle kamu otoritesinden hiçbir reaksiyon, aksiyon yok.
Bir örgüt başkanı her gün birilerini suçlarken, itiraflarda bulunuyor. Devletin, bürokrasinin, güvenlik güçlerinin ne derece kayıt dışı işlerin içinde olduğunu öğreniyoruz. Hiçbir yargı insanı ne oluyor demiyor.
Kayıt dışı demişken, Merkez Bankası bilançosunda kayıt dışı girişlerin de çıkışların da (teorideki ismi ‘net kusur, noksan’mış) ne kadar büyüdüğünü uzmanlar sayılarla anlatıyor. Hiçbir yetkili açıklama zahmetine girmiyor. Bir de örtülü ödenek harcamaları rekor kırmış yeniden.
Bir belediye lideri ‘İktidar değişirse iç savaş çıkaracaklar var’ diyor. Bu kelamlara şaşırmıyoruz da artık. Anlaşılan Doğulu, Batılı, Kuzeyli, Güneyli bilinmeyen servislerin de çetelerin de fink attığı ülke haline gelmişiz. Geri kalmış ülke diktatörlerinin, oligarkların, ülkelerini soyanların paralarının, altınlarının, yatlarının, katlarının burada olduğu bir ülke olmuşuz. Üstelik gelsinler, paralarını da getirsinler diye kırmızı halılarla karşılayıp, saraylarda ağırlıyoruz onları.
Kadınları katledenlerin görüntülerle caniliklerini anlatabildiği, katillerinin bile utanmasının kalmadığı bir ülke olmuşuz.
Adrese teslim ihaleleri, kamu yerleri tahsisleri alanların yargı kararlarını bile dinlemeden memleketin havasına, suyuna, toprağına zalimce, utanmazca saldırdıkları bir ülke olmuşuz.
Örgütlü kötülükle karşı karşıyayız güya. Etrafımızda her gün irili, ufaklı siyasi yahut ekonomik, büyük ya da gündelik hayatın küçük ayrıntılarında yüzlerce paçozluk, lümpenlik, saldırganlık, hukuk dışı güç gösterisiyle karşı karşıyayız.
Devletin, iktidarın mazereti daima aynı
Futbol yorumcuları üzere, her bir konum için, geri al ileri al, yorum yapabilen birisi değilim. Tıpkı mevzu etrafında tekrar şehvetli cümleler kurabilen birisi de değilim. Bu hususta maharetsiz olduğumu kabul ediyorum. Bu yazıyı yazmadan sevgili yayın direktörüm Tayfun’a telefon açtım. Ne yazayım diye sordum. Sonra fark ettim ki aslında beceriksizlikten çok duyarsızlaşma hali var tahminen.
Sonra dahil olduğum bir toplumsal medya kümesindeki bu haftanın tartışması dikkatimi çekti. Yeniden herkesi yerinden hoplatacak derece bir saldırganlığı, bu saldırganlığa yargı ve güvenlik güçlerinin kayıtsızlığına karşı imza kampanyası yapıp yapmama problemiydi. Bir çoğumuz bu tipten kampanyaları birebir isimlerin imzaladığı, imza sayısının kâfi olmadığı, birkaç internet medyası dışında haber olamadığı, kamuoyunun da ilgisini çekmediğini düşünüyoruz. Öte yandan birçoğumuz da dilsizleşmekten, sessizleşmekten, duyarsızlaşmaktan kaçınmak, biz de varız demek için gerekli olduğuna inanıyoruz.
Şunu biliyoruz bu topraklarda ‘devletin bekası’, ‘olağanüstü koşullar’, ‘dış güçler’ söylemi her şeyin örtüsü ve münasebeti oldu daima. Aslında bu telaffuz birebir vakitte bu topraklarda devletin, hâkim gücün ve iktidarların daima kullandığı bahanelerdi. Zira bu mazerete sığınılarak daima değişim ertelendi, tersine değişmesi gereken zihniyet, kurum ve kurallar daha da güçlendi.
Devletin bekası, fevkalâde şartlar münasebeti ve devletin, iktidarların körüklediği kaygılar beraberce bir öteki gaye için kullanıldı asıl. Toplumun inanılmaz sistemlere de merkezileşmeye ve otoriterleşmeye de razı edilmesinin politik aracı oldu bu durum.
Örneğin Kürt sıkıntısı. Sıkıntıyı şöyle de tanımlamak mümkün. Kürt sıkıntısı, Türklerin kendi haklarından vazgeçmeye razı edildiklerinin toplamıdır bir bakıma. Kürt probleminin yarattığı fevkalâde şartlar ve önlemler gerekçesiyle, bölünme paranoyası da kullanılarak Türkler ve tüm bir toplum nelere razı edildi? İdareye katılma hakkından, devletin demokratikleşmesi talebinden, insan hak ve özgürlüklerinden, düşünme ve söz özgürlüğünden, örgütlenme özgürlüğünden kendi isteğiyle vazgeçmeye mecbur kaldı toplum.
Örneğin darbeler. Darbeler öncesi o denli bir ortam yaratıldı ki, toplum var olan sistemin tıkandığı, siyasetin bu tıkanmaya tahlil üretemediği üzere bizatihi nedeni olduğu, bu tıkanıklığın ürettiği paranoyaların ne kadar yakın tehlike olduğu algı ve hissine kapıldı. Hatırlayın 12 Eylül sabahını ya da 28 Şubat periyodunu, toplumun önemlice büyüklükteki bölümleri o darbelere bile razı hale gelmişti, getirilmişti.
Bu toplum ‘onurlu hayatın’ peşinde
Şimdi de ekonomik tufanın olmadığına, devletin kayıt dışı siyasi ve ekonomik faaliyetinin gerekli olduğuna, Suriye operasyonunun kaçınılmaz olduğuna, dünyanın Türkiye’nin düşmanı olduğuna, ayrıca hiçbir siyasi figürün ülkeyi yönetme mahareti olmadığına, tüm muhalif ses ve kelamların Batılı kapalı servislerin tertibi olduğuna inanmamızı ve razı olmamızı istiyorlar.
‘Zaten bu toplumun da sessiz, örgütsüz hatta olan bitenlere hata ortağı’ olduğu üzere bir kanaate de inanmamızı istiyorlar. ‘Seçim de olmayabilir, kaybederlerse bırakmayabilir’ ümitsizliğine teslim olmamızı istiyorlar.
Bu ruh hali giderek günleri, akılları, gönülleri esir alıyor. Sonra bir köy pazarındaki satıcı, otoyoldaki benzincideki bir pompacı, meskende yaptığı salçayı satmaya çalışan bir köylü o denli bir şey söylüyor ki kendinize geliyor, silkinmek zorunda kalıyorsunuz.
Bu memleketin insanlarının çok büyük çoğunluğunun ne kadar güçlü bir dilek ve uğraşla güzel olmanın, onurlu hayatın peşinde olduklarını görüyorsunuz. Olan biteni gördüklerini, anladıklarını, kendilerince anlamlandırdıklarını anlıyorsunuz.
Yeni bir kıssa bekleyişinin, umutlanma muhtaçlığının ne derece güçlü biçimde var olduğunu görüyorsunuz. Bu memleketin insanlarının daha iyiyi başarabileceklerini, daha iyiyi de hak ettiklerini kavrıyorsunuz.
Yeter ki dehşetlere teslim olmayalım
Aylin Balboa’nın ‘Bu kıssa senden uzun Osman’ hikaye kitabında bir anlatısı var: ‘İran Şahı mı Hint İmparatoru mu ne işte, Asya’da bir yerlerde biri sadrazamına demiş ki, bana kederli olduğumda sevineceğim, sevinçli olduğumda kederleneceğim bir cümle yaz. Sadrazam da bir şey yazmış işte: Bu vakit geçip gidecek.’
Evet, bu vakit de geçip gidecek. Kâfi ki dehşetlere teslim olmayalım. Endişelerimizi çoğaltmak, vefatı olağanlaştırmak, sıradanlaştırmak istiyorlar. Sokağa çıkmayalım, metrolara, metrobüslere binmeyelim, çarşılara gitmeyelim, dehşetlere teslim olalım istiyorlar. Protesto etmeyelim, itiraz etmeyelim istiyorlar.
Razı olalım istiyorlar. Can güvenliğimiz için özgürlüklerimizden vazgeçelim, sıkı sisteme razı olalım istiyorlar.
Korkutmayı, toplumu bir şeylere razı etme siyaseti olarak endişeyi kullanmayı en güzel bu topraklar biliyor. Tekraren yaşadık. Son elli, altmış yılda bile tekraren yaşadık.
Farklılıklarımızla bir ortada yaşamak yerine farklılıklarımız üzerinden kutuplaştık evvel. Siyaset yapanı, siyasete niyetleneni, sivil toplumcusu, entelektüeli, okuyanı, çizeni bu tuzağa düştük evvel. Birbirimizden korkar olduk. Başka hayaletler, hortlaklar, öcüler yarattık ötekileri korkutalım diye. Sonra kendimiz onlardan korkar olduk.
Kutuplaştıkça birbirimizle teması, ilgiyi, irtibatı kestik. İçimize kapandıkça yalnızlaştık. Yalnızlaştıkça korktuk. Duvarlar ördük kendimizi, kimliğimizi koruyacağımızı sanarak. Ördüğümüz duvarlar kendimizi hapsetti. Ortak geçmişi hatırlamayı, ortak geleceği hayal etmeyi reddettik.
İnadına siyaset inadına hayat
Bu kör sokaktan çıkış var. Mademki kaygılara teslim olmamız isteniyor, inadına siyaset, inadına hayat demeliyiz. Kutuplaşmaya, kutuplaşmamızı isteyenlere inat, birbirimizin acılarını, kaygılarını anlamaya çalışmalıyız. Birbirimizle konuşmalıyız, birbirimizi dinlemeliyiz. Dehşetleri, paranoyaları çoğaltmaya çalışanlara inat umudu, bağlantıyı, diyaloğu çoğaltmalıyız.
Yarınımıza sahip çıkmanın yolu, geleceğimize sahip çıkmaktır. Ve elbette bu toprakların beşerlerine, seküleriyle-muhafazakârıyla-Kürt’üyle kimliklerine, lisanlarına, tercihlerine, oylarına, gereksinimlerine, taleplerine hürmet duymaktır.
Yarın aynadaki bireyden utanmamak istiyorsak bir şeyler yapmamız gerek.
Dünya siyasal egemenlik savaşını, ekonomik bölüşüm kavgalarını ve kültürel tansiyonları bir ortada yaşıyor. Batı’nın siyasal, ekonomik, kültürel hegemonyası sarsılırken yeni istikrarlara ve olması gerekene dair bir ütopya ve savunucusu siyasetler yok elimizde. Üstelik bu tansiyonlar bir yandan popülist başkanlar, popülist, keyfi, otokrat idareler, güçlenerek sahneye geri dönen ulus devletlerle karşılıklı olarak birbirlerini çoğaltarak yaşanıyor.
Türkiye bu global karmaşanın hem sahnesi hem de öznesi. O nedenle yaşanan global karmaşa bizi daha ağır biçimde etkiliyor. İdarenin de siyasalın da ekonomik sistem ve yapının da omurgası kırılmış durumda. Geleceğimiz önündeki gelecek seçimin riski de fırsatı da burada. Bir sefer daha dünyaya ilham verecek bir değişimi, kaos ve karmaşa olmadan, büyük toplumsal uzlaşma ve istek ile üretebiliriz. Bunun için de ön koşul dehşetlere, tasalara, tedirginliğe teslim olmadan umudu inşa ederek, toplumun önüne umudu koymaktır.” (KAYNAK)