Emre Eser
Haziran ayı ile birlikte başta İstanbul olmak üzere pek çok bölgede turizmde hareketlilik artıyor. Turizmciler ağır hasarla atlatılan pandemi periyodunun akabinde bu yıl bilhassa Avrupalı ve Ortadoğulu turistlerden umutlu.
Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Lideri Müberra Eresin de yaptığı değerlendirmede Ortadoğu ve Körfez ülkelerinden gelen turistlerin şu an İstanbul turizmini domine ettiğini, Rusya ve Ukrayna pazarındaki kayıpların geçen yıla nazaran Güney Amerika, Avrupa, Japonya, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) üzere pazarlardaki yüzde 300’ü bulan artışlarla telafi edildiğini söyledi. İstanbul’da Beyoğlu, Beşiktaş ve Fatih üzere bölgelerdeki otellerde doluluğun yüzde 90’lara ulaştığını vurgulayan Eresin, yaz aylarında pandemi öncesi, yani 2019’daki yüksek sayıların yakalanacağını tabir etti.
DW Türkçe’ye konuşan Pronto Tour İdare Heyeti Başkanı Ali Onaran da, “İstanbul bu yıl turizmde rekora çok yaklaşabilir hatta bir rekor kırabilir” diyor. Yabancı turistler için değerli bir yoğunluğun oluştuğunu anlatan Onaran, bilhassa merkezdeki otellerde boş oda bulmanın çok güç olduğunu belirtiyor.
Turizmci için yabancı turistlerin ilgilisi hayli olumlu bir gelişme lakin Türkiye’deki vatandaşların artan enflasyon ve düşen alım gücü karşısında tatil planları gün geçtikçe zora giriyor. Dal temsilcileri ise bu noktada yerli turistlerin sürdürülebilir bir turizm iktisadı için hayati kıymete sahip olduğunu söz ediyor. Fakat yerli turist son vakitlerde tatil konusunda yabancı turistler kadar rahat planlar yapamıyor.
TÜROB Lideri Eresin, yabancı turistler tarafından 2019’da 2.4 olan ortalama geceleme mühletinin 2.7 güne çıktığını ayrıyeten bunun yıl sonunda 2.9’a çıkmasını beklediklerini söylüyor. Ali Onaran ise yerli turistler için bu durumun tam karşıtı olduğunun altını çizerek, “Maalesef yerli turistler tatil planlarını kısıyor. Kısmak zorunda kalıyor. Bunu kendi istatistiklerimizde de görüyoruz. 5.6 olan gecelik konaklama ortalaması 5.2’ye kadar geriledi. Yani yüzde 10’luk bir düşüş var” diyor.
Vatandaş tatile gitmek istiyor ama…
Onaran’a nazaran vatandaşlar tatile gitmek istiyor lakin artan enflasyon ve dolardaki artış bu planların biraz değişmesine neden oluyor.
DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada yerli turist için tatil yapmanın daha da zorlaştığını anlatan Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) Lider Yardımcısı Bülent Bülbüloğlu ise şunları söylüyor: “Alım gücü çok düştü. Beşerler tatili artık birinci öncelik olarak göremiyor. Birinci sırada doğal olarak barınma, sıhhat, besin üzere muhtaçlıklar var. Önceliklere yöneliyorlar. Fakat alım gücü düşse de bir formda tatil planları yapılıyor. Beşerler artık yedi gün konaklayamıyor, üç gün konaklıyor. Daha evvel beş yıldızlı otele giden de dört yıldızlı otellere bakıyor.”
Artık Ege’de ve Akdeniz’de bir otele gidip konaklamanın maliyetinin epeyce kıymetli hale geldiğinin altını çizen Ali Onaran da bu yüksek maliyetten kaçan vatandaşların uçak ve konaklama masraflarının de dahil olduğu paket tiplere yöneldiğini belirtiyor. Tatil bütçelerini küçülten vatandaşların geçmiş yıllara nazaran daha ucuz olan seçenekleri tercih ettiğini aktaran Onaran, özelikle 3-4 günlük yahut bir haftalık bölgesel cinslerin bu manada güçlü bir taleple devam ettiğini söz ediyor.
Artık alternatifler de pahalı
İstanbul’da öğrenci olan Şevval Ay ve 65 yaşındaki emekli Selahattin Şerefoğlu da artık ne tatile gitmenin ne de memlekete gitmenin eskisi kadar kolay olmadığını lisana getiriyor. Üç yaz evvel Çeşme’ye arkadaşları ile çok daha kolay formda tatil planlayabildiklerini söyleyen Şevval Ay, “Şu an ben tatil planı yapamıyorum. Maliyetler çok yüksek, fiyatlar daima artıyor. Alternatiflere bakıyoruz fakat alternatifler bile uygun değil artık. İstanbul’da öğrenciyim ailemin yanına gitmek istediğimde bile gidiş ve dönüş için yalnızca uçak biletine 1800 lira ödemek zorundayım” diyor.
Şu anda Türkiye’de birçok tatil bölgesinde gecelik konaklama fiyatları bin lira düzeyinden başlıyor. Otelin niteliği ve pozisyonuna nazaran gecelik fiyatlar 10 bin liranın üzerine kadar çıkıyor. Geçen yıla kadar başlangıç fiyatları 500 lira düzeylerindeydi. Son bir yılda uçak ve otobüs fiyatlarına gelen artırımlar da yüzde 100’ün üzerinde.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Mayıs ayı enflasyon bilgilerine nazaran de ulaştırma kalemindeki yıllık artış yüzde 107.62 oldu. TÜİK’e nazaran tıpkı devirde lokanta ve otellerdeki fiyat artışı ise yüzde 77.
Ulaşıma ulaşamıyoruz
Selahattin Şerefoğlu ise geçmişte hem tatil için hem de akraba ziyareti için sık sık memlekete gittiklerini lakin şu an durumun çok farklı olduğunu söylüyor. “Gidemiyoruz, İstanbul’dan Alucra’ya tek kişi otobüs bileti 450 lira. 4 kişi gitsen 2 bin lira bunun dönüşü de var. Bilet değerli ancak otobüsçüler de haklı kullandıkları motorin daima zamlanıyor” diyen Şerefoğlu, “ulaşıma ulaşamadıklarını” tabir ediyor.
Ulaşımın tatil planlarını önemli derecede etkilediğini söyleyen Bülent Bülbüloğlu da bunun bilhassa birtakım tatil bölgelerinde çok daha fazla hissedileceğine vurgu yapıyor. Bülbüloğlu, “Bu durumdan Bodrum üzere bölgeleri pek etkilenmeyebilir lakin Gökova üzere insanların araçları ile tatile geldiği bölgeler önemli derecede etkilenecek” telaffuzunda bulunuyor.
Turizmcilere nazaran güç, besin, işletme ve işçi masraflarındaki önemli artışlar oda fiyatlarına yansıtılmak zorunda kalıyor ve bu tatilcileri önemli oranda etkiliyor. Lakin akaryakıta gelen artırımlar sonrasında araç kullanmak, uçak ve otobüs bileti almak önemli oranda zorlaştığı için yerli turizmin önündeki en büyük pürüz olarak ulaşım artırımları gösteriliyor. Ayrıyeten araç kiralama, köprü ve otoyol fiyatları de hesaplandığında bu maliyetler süratle üst tırmanıyor.
Otobüsçüler: Acil tedbir istiyoruz
Türkiye’de vatandaşların tatile, seyahate ve memleket ziyaretine gidememesinden en fazla etkilenen bölüm ise ulaştırma. DW Türkçe’ye konuşan Türkiye Otobüsçüler Federasyonu (TOFED) Lideri Birol Özcan, “Biz bilet fiyatlarının artmasını istemiyoruz. Biz de biliyoruz bilet fiyatları artarsa vatandaşlar daha da zorlanacak. Yolcu bulamıyoruz. Evet ham petrol fiyatları da artıyor. Lakin buna bir tahlil bulunması lazım. Biz acil tedbir istiyoruz. Akaryakıtta vergiler düşürülsün, köprü ve otoyollarda bize kolaylık sağlansın yoksa otobüsler otogarlardan çıkamaz hale gelecek” diyor.
Artık kimsenin eskisi üzere ne tatile ne de memlekete gidebildiğini anlatan Özcan’a nazaran şu an sakin olan bölüm önümüzdeki günlerde gelmesi olası yeni artırımlarla birlikte önemli bir darboğaza girebilir.
Bu kadar kötüsünü görmedik
Yoğun bir dönem geçirmeleri gerekirken otogarlarda tüm peronların boş olduğuna değinen Özcan, “Daha evvel bölüm bu türlü bir makus devir görmemişti. Motorin 20 lira olduğu vakit ziyanına çalışıyorduk. Motorin 30 lira düzeyine geldi. Artık daha fazla ziyan ediyoruz. Bir otobüs dolu gitse bile boş dönüyor. İstediğimiz doluluk oranı yok. Beşerler bilet almakta zorlanıyor. Biz kontak kapatmaya karşıyız. Bunu asla istemiyoruz. Bunu bir aksiyon olarak yapmak istemiyoruz lakin şayet bu iş bu türlü giderse ne olacak otobüsler hareket edemez. Bu yolları köprüleri kullanamaz. Binlerce kilometre yol yapıyoruz. Bunun çalışanı var, köprü ve yol fiyatları var, otogar fiyatları var, servis fiyatları var, vergiler ve cezalar var. Bu işin hesabından çıkamıyoruz biz. İstemesek de iş kontak kapatmaya gidiyor. Artık acil tedbir alınmalı yoksa çalışacak otobüs kalmayacak” sözlerini kullanıyor.
Geçtiğimiz yıl Haziran ayında 7 lira düzeyinde olan motorin bu hafta 29.99 lirayı gördü. Motorinin litre fiyatı yalnızca 15 günde yaklaşık 6 lira yani yüzde 25 zamlandı.